Mit Geschichte(n) um die Welt
Mit Geschichte(n) um die Welt
vakantio.de/mitgeschichteumdiewelt

"Ungandilindi kuba andizubuya." Oder: Monika, Franz kunye ne-ein Familiengeheimnis

Ipapashiwe: 09.07.2023

Ekwindla ngo-2020 ndafumana uMonika. Uhlale eGreat Britain iminyaka emininzi kwaye wazalelwa ePoland. Ungutitshala wesiNgesi oqeqeshiweyo kwaye ngoku usebenza kwiofisi yenkampani erentisa iimoto. Xa, kwiminyaka eli-17 eyadlulayo, waye wafumana iikontraka ezimfutshane kuphela kwizikolo zasePoland kwaye emva koko kungabikho mvumelwano yokulandelela, wayefuna ukuyizama eNgilani. Makhe sibone eLondon, wayefuna ukuyenza loo nto ngaxa lithile. Akukho sivumelwano esitsha kwaye ubone nje ukuba zinjani izinto, ungahlala ubuyela umva. "Kunyaka nje esiqithini." Nangona wayengasenako ukusebenza njengomfundisi-ntsapho apho, wayethetha isiNgesi yonke imihla. Wadibana neqabane lakhe ngelo xesha yaye kungekudala waba nentombi. Wahlala.

Indawo yokudibana noMonica.

Uthetha ngendlela emangalisayo yaseBritane-yesiNgesi, ndiyabona njengoko siodola ikofu kwaye sitshintsha ukusuka kwisiPolish ukuya kwisiNgesi. Ndandingayikhumbuli ncam indawo awayehlala kuyo, ndaweni ithile kufuphi neLondon. Ndambhalela ndingajonganga amanqaku am kuqala. Ekuphela kwento endandiyazi kukuba wafuduka kwakudala.

Kungekudala emva kwesicelo sam ukuba asifuni ukudibana, "ewe" wabuya ngokukhawuleza. Kwaye ukwathanda ukuthatha uhambo lweyure eyi-1.5 ngololiwe ukuya eLondon; angathanda nje ukudibana nam.

Ndithe ndisamphendula ndathi nam ndingathanda ukuza kuye, wandikhaba esithi sele ndimgqogqale ndimfumene nosapho lwakhe ngokwaneleyo esithubeni nangexesha, ngoko ke inzame izolunga kuye.

Ibali likaMonika (usapho) linika umdla. Kwaye nangaphezulu, ukuba oku kutshintshe njani ekuhambeni kophando; ngandlel' ithile ayigqunywanga, iphantse yacinywa kwaye ngandlel' ithile yavezwa.

Le nto yaqala xa umakhulu wakhe wafayo ngowe-1988, malunga neminyaka engama-35 eyadlulayo, kunyaka ngaphambi kokuba ndizalwe. Ngelo xesha uMonika wayemalunga neminyaka eli-16 ubudala.

Wafumana amaxwebhu ngomakhulu wakhe ngempazamo, uMonika wanceda umama wakhe ukuba enze isicelo sesiqinisekiso sokusweleka. Waqulunqa idatha, indawo yokuzalwa, umhla, iqabane, nantoni na oyifunayo ukwenza amaphepha xa umntu ehamba. UMonika wafumana isatifiketi somtshato kumakhulu wakhe esiya kuFranz, umyeni wakhe wokuqala.

Wabhala phantsi yonke idatha, ngolo hlobo, wayenomdla wokwazi. UMonika wayesazi—kwakunye nezalamane zakhe—ukuba umyeni wokuqala kamakhulu wakhe wabulawa ngamaJamani eAuschwitz ngowe-1945.

Nantso ibali.

UMonika waphanda ngeendlela ezahlukahlukeneyo uFranz, umyeni wokuqala kamakhulu wakhe. Ngokukhawuleza weva kuvimba weSikhumbuzo saseAuschwitz ukuba zazingekho zirekhodi zegama awayezifuna. Wazama iPolish Red Cross. Emva kwesithuba esingangonyaka, impendulo yafika: Kwakhona, akukho nto, kodwa ubuncinane impendulo yokuba babenokuqhagamshelana naye ukuba banokufumana okuthile ngalo Franz. Oko kwakusekuqaleni kweminyaka yee-1990.

Kwathabatha ixesha elide, iminyaka, de kwangowama-2001, de uMonika wafumana enye impendulo, ngeli xesha evela kwi-International Tracing Service in Bad Arolsen, iqabane elisondeleyo lentsebenziswano yePolish Red Cross.

Ulwazi malunga noFranz lwalubhalwe ngesiNgesi kwaye (kakhulu) ngesiJamani; akukho nto ngesiPolish. Ngoko uMonika akazange aqonde nto ingako. Kwakhona kwakungekho mntu wayenokumcela ukuba aguqulele iinxalenye zesiJamani. Loo leta yahlala apho, yalityalwa ixesha elithile.

UMonika akazange acinge ngayo ixesha elide. Ngaxa lithile kwakukho incoko phakathi kosapho malunga nomakhulu wakhe, malunga noFranz, waza wakhumbula ukuba kukho into ethile apho. Yayiphi laa leta yempendulo yesiJamani nesiNgesi kwakhona?

Ngelo xesha wayeseNgilani ixesha elide. Yijonge kwixesha elizayo xa utyelela ePoland. Kwaye uyise eNgilani. Ngeli xesha kwakukho uguqulelo lukaGoogle, olunokunceda, ubuncinci. Umlingane kaMonika ngelo xesha wayesebenze eJamani ixesha elithile, ubuncinane wayekwazi ukuguqulela "amangcwaba", cmentarz. Ingaqhelekanga. Kutheni amangcwaba eJamani?

UGoogle uncedile, kodwa bekukho izifinyezo ezininzi kangangokuba ibingekaqondwa. Inye kuphela into eyayicacile: UFranz wayengafanga eAuschwitz ngowe-1945. Kwakhona akazange avalelwe entolongweni eAuschwitz. Yaye wasinda ngexesha lamaNazi.

Wahlala eJamani waza watshata okwesibini - nangona wayesele etshatile.

UmJamani wabo bonke abantu! Ukususela malunga ne-1947 wayehlala e-Upper Franconia. UFranz wabhaliswa njengomntu ofudusiweyo kwiinkampu ezahlukeneyo zeDP, kuquka iFlossenbürg. Yiloo ndlela endize ngayo naye, igama lakhe kunye noMonika.

“Ndandimazi” ngokuyintloko njengoFranciszek yaye ndamfumana enomdla ngenxa yezizathu ezininzi. AmaJamani ambamba owayeneminyaka engama-34 ubudala ngoko nangoko emva kokuthimba, ngoNovemba 1939. Ukususela ngowe-1940 utata wabantwana abathathu wayekwiintolongo neenkampu zoxinaniso eziliqela, wakhululwa e-Ebensee e-Upper Austria.

I-SS yayimbambele kwinkampu yoxinaniso njenge "ibanjwa le-SV", njengento ebizwa ngokuba "ngumbanjwa wokukhusela". Olu yayiludidi lwamabanjwa kwiinkampu zoxinaniso apho kukho uphando oluncinci kunye neenkumbulo ezivela kwaba bantu ngokwabo, kuba ibala lolwaphulo-mthetho kunye nokuhlalisana lalibambelele kubo, nasemva ko-1945. Kangangexesha elide, kwakungekho mntu wayenomdla koku Iqela labantu kunye nabasindileyo ngokwabo bayichaze ukuba ayifane ithethe, bengakwazi okanye bafune ukuyithetha, kuba amaxesha amaninzi ukulebhile okungalunganga kunye nokuhlelwa kuthe gqolo kubo.

Olu didi lwamaSocialists eSizwe kunye neSS lwalusoloko lungachanekanga.

Njengoko ndakha ndabhala kwinqaku: “Kwangeminyaka yee-1970, i-International Tracing Service yazisa ukuba kwisakhiwo senkampu yoxinaniso yaseMauthausen [apho uFranz wayekwakho], iiPoles ezazibhaliswe “njengamabanjwa akhuselayo” okanye “zaphuli mthetho” zazikho. ubukhulu becala yayingengabo “abaphuli-mthetho abaninzi”: “Banikwa elo gama ngenxa yokuba babefudula besentolongweni ngenxa yezizathu zopolitiko ezinjengokumamela usasazo lukanomathotholo olunobutshaba, ukulungiselela ubuqhophololo obuphezulu, ukwaphulwa kwemithetho yoqoqosho lwemfazwe nangenxa yokungabandakanyeki kwezopolitiko. izohlwayo.”

[Bona. Impendulo kwisicelo, i-ITS kuBronisław K., ngoNovemba 2, 1976, i-Arolsen Archives, i-ITS Digital Archive, 6.3.3.2/110018796. kunye nokunye: USarah Grandke, Iinkumbulo ezihambayo - iinkumbulo ezihambayo? Amanyathelo esikhumbuzo ngabantu abafudusiweyo eFlossenbürg 1946/47, ku: Igalelo kwimbali yentshutshiso yeNational Socialist (ed. Neuengamme Camp Memorial Memorial), 2022, pp. 45-64.]

Kwaye naloo nto inokufunyanwa noFranz/Franciszek. Wagwetywa iminyaka emine entolongweni ngokulungiselela ukungcatsha umbuso. Emva koko kwalandela iintolongo, iinkampu zoxinaniso neenkampu zoxinaniso. Emva kokuba ekhululwe ngabantu baseMelika, wasiwa eBavaria ngokusebenzisa izikhululo ezahlukeneyo, oko kwakusentwasahlobo ka-1946, unyaka emva kokuphela kwemfazwe. Xa ndafumanisa ukuba wayenabantwana kwaye wayesahlala eBavaria de kwasekufeni kwakhe ngeminyaka yee-1990, ndandifuna ubuncinane ukuzama: ngaba wayewashiyile amanqaku emva kwayo yonke loo nto? Okanye iifoto? Okanye okanye?

Bekufanelekile ukuzama.

Kwakhona ndafumanisa ukuba wayetshate nebhinqa elingumJamani emva kwemfazwe. Oku kwakuhlala kujongelwa phantsi ngokupheleleyo kuluntu lwasePoland lwasemva kwemfazwe (kwaye ngokufuthi naphakathi kweeDPs). Ukuzibandakanya notshaba, kwanasemva ko-1945 (njengoko kwakunjalo ngexesha lemfazwe), yayiyinto eqhelekileyo kwabaninzi.

Andizange ndifumane nto ngosapho lukaFranz “lwaseJamani”, kodwa ngentsapho yakhe yasePoland yaye leyo yindlela endafika ngayo kuMonika.

UMonika akacaci nokuba kutheni intsapho yakuloMonika kunye nomakhulu wakhe bathi uFranz wabulawa kwinkampu yoxinaniso yaseAuschwitz. Yonke into yingqikelelo. Kodwa ngenxa yeekona ezininzi nemibuzo, ubuncinane wayekwazi ukuzisa elubala into eyayikhunjulwa sisalamane esikhulileyo. Kwakukho ileta evela kuFranz, ngoko kamsinya nje emva kwemfazwe, yaye yafunyanwa emva kokufa kukaMakhulu. Yayiqulethe isivakalisi:

"Andifuni mna, andisoze ndilibale." -

 "Ungandilindi kuba andibuyi."

Inokuba ayisekho namhlanje le leta, umakazi akafuni ukuba ifundwe, nditsho nakuMonika.

Ngaba kwakulula kumakhulu kaMonika ukubhengeza ukuba uFranz ufile kunokuhlala nehlazo elithile, ekucingelwa ukuba okanye lokwenene lokuba umyeni wakhe angabuyi? Ukungabuyeli ePoland, wagqiba ngokuchasene nayo? Kwaye ke kwakhona watshata umfazi omtsha, isiJamani?

Inokwenzeka.

Kodwa mhlawumbi yayahluke ngokupheleleyo. Kuphela kwenzeka njani ukuba mna noMonika singatsho. Sibuza kade. Kwaye nokuba umntu wayebuze 30, 35, 40 kwiminyaka eyadlulayo, ngekungekho mpendulo ngelo xesha. Nangona kunjalo: UMonika wayekufutshane. UFranz wasweleka kwiminyaka emine emva kokuba umakhulu wakhe, ngo-1992. Ungcwatyelwe emangcwabeni e-Upper Franconia, malunga neekhilomitha ezingama-60 ukusuka kwindawo eyayisakuba yi-DP Camp Flossenbürg.

Phendula

Iunited kingdom
Iingxelo zohambo Iunited kingdom
#dp#familiengeschichte#phd#treffen#nsgeschichte#nachfragen#warten#arolsenarchives#roteskreuz