Akuraa ase - Indiani

Wɔatintim: 01.05.2018

Yefi Albuquerque toaa so kɔɔ atifi fam atɔe. Ná baabi a wɔrekɔ ne Mesa Verde Ɔman Mmoa Yɛmmea. Wɔ kwan so no, Chaco Canyon wɔ hɔ. Ná eyi yɛ Pueblofo amammerɛ mfinimfini wɔ afe 850 ne 1250 ntam hɔ na egyina hɔ ma Amerika amammerɛ agyapade no fã titiriw. Ɛyɛ Pueblo Indiafo a wɔwɔ New Mexico ne Hopifo a wɔwɔ Arizona nsase kronkron no fã . Esiane sɛ na ɛwɔ pueblo akɛse ne adan afoforo ahorow nti, na ɛyɛ Anasazifo amammerɛ soronko bi mfinimfini mfehaha pii, a yebetumi aka ho asɛm sɛ Chaco Canyon amammerɛ . Yɛda so ara nhwɛe efisɛ na ɔkwan a ɛwɔ hɔ no tebea nye koraa na na yɛmpɛ sɛ yɛbɛyɛ saa ama yɛn ho ne yɛn camper no.

Wɔ atifi fam kakra, wɔ Colorado hye so no, Aztecfo amamfõ wɔ hɔ. Ɛha na yegyinaa hɔ hwɛɛ tete nneɛma akorae no, sini a ɛma nsɛm pii, ne amamfõ no ankasa nso. Yehui ntɛm ara sɛ Aztekfo, wɔ din no nyinaa akyi no, wɔne no nni hwee yɛ. Mmom no, Spainfo nhwehwɛmufo ne akwantufo a wofi Amerika Mfinimfini fam bae no de saa din no too fam tutu a ɛtete saa pii din kɛkɛ. Enti wɔda so ara frɛ eyinom saa. Ná sini no yɛ anigye yiye efisɛ na Hopi Indiani bea bi na ɛwɔ mu. Na ɛhaw no titiriw ne fam tutufo a wosusuw nneɛma ho anaasɛ wɔkyerɛ nneɛma ase kɔ mu anaasɛ wɔdan no abɛbu mpo (dɛn nti na nkurɔfo kɔtraa hɔ na dɛn nti na wofii beae hɔ bio ara kwa?), a sɛnea wɔn adwene kyerɛ no, ɛnyɛ saa. Wɔ Hopifo fam no ahintasɛm biara nni hɔ, biribiara mu da hɔ te sɛ ahwehwɛ. Na honhom mu kwan no te saa ara na ɛte saa ara, na bere nyinaa ɛde nkurɔfo no kɔ mmeae afoforo bere a bere no du no.

Pueblo atrae a ɛto so abiɛsa na ebia wonim no yiye ne Mesa Verde a ɛwɔ Colorado mantam mu. Abɔnten so atrae no bɔ mmeae bɛyɛ 4000 a wotutu fam hwehwɛ tetefo nneɛma mu ho ban, titiriw abotan a wɔakora so yiye a Anasazi mmusuakuw a na wɔwɔ hɔ ansa na Columbia reba no te, a wɔhwehwɛɛ mu koraa wɔ afeha a ɛto so 19 awiei nkutoo no. Wɔtenaa Mesa Verde mantam no mu wɔ bɛyɛ afe 600 A.D. ne 1300 ntam. Yɛtraa nsraban no mu wɔ ɔman no mmɔnten so atrae hɔ pɛɛ na yehuu nnomaa ne akraman a wɔn ho yɛ na bere a yɛte owia mu a yɛde yɛn kɔfe ahyɛ yɛn nsraban nkongua so no. Nea ɛtwetwe Mesa Verde ne abotan so atrae bɛyɛ 600 no. Wubetumi ahu wɔn yiye afi mmeae a ɛfata. Nanso yɛnbɛn, efisɛ eyi betumi aba wɔ akwantu nkutoo mu na yɛn mu biara amfa nea ɛho hia kɛse sɛ yɛbɛwea afa abodan teateaa mu anaasɛ yɛbɛforo akɔ soro na yɛasiane wɔ nnua antweri a egyina hɔ ma ne ho a ne sorokɔ yɛ mita 10 so. Ná mmeae a ɛhɔ yɛ fɛ no dɔɔso ma yɛn.

Anoyie