San Pedro de Atacama

Gapu ta daytoy ket agbalinto a personal a post manipud kaniak (Judith), naisangsangayan nga isursuratko dayta manipud iti panangmatmatko. Ti San Pedro de Atacama ti maudi a destinasionmi idiay Chile ken nangato ti listaan dagiti prioridadko para iti daytoy a panagbiahe. Ti lugar ti nakaibatayan ti adu a makapagagar iti buya a punto iti Desierto ti Atacama ken siempre nasayaat met para iti panangpaliiw iti nabituen a langit, tangay ti Desierto ti Atacama ti namaga a disierto iti lubong ket ngarud gistay kanayon nga addaan iti langit nga awan ulep.
Ket kalpasanna, kalpasan a mismo ti isasangpetmi idiay San Pedro de Atacama, naammuak a dakes unay ti ar-aramiden ni tatangko isu nga awanen ti namnama a makakitakami manen kenkuana kalpasan ti regular a panagpatingga ti panagbiahemi inton Oktubre. Ad-adda la ketdi a saludsod ti lawas wenno sumagmamano a bulan, uray no awan ti eksakto a makaipadles iti dayta. Idi pumanawkami, ammomi no kasano ti sakit ni tatang. Nagsaritaanmi kenkuana ken ti dadduma pay a kameng ti pamiliak no mapankami pay laeng ken nalawag unay ti sungbat ni tatang a mapankami ken saankami nga agsubli no kumaro ti riknana. Nupay kasta, nakaskasdaaw ti kinarigat kaniak ti pangngeddeng no agsardengtayo itan wenno agtultuloy. No panunotek ti napalabas, pagbabawyak kadi a diak manen nakita ni tatangko, uray ammok a kayatna nga ad-adda pay nga agbiahekami? Kalpasan a dagus nga impakaammo kaniak ni nanangko, maysa laeng ti ammok: Talaga a kayatko a retratuen ni tatangko iti nabituen a langit iti disierto ti Atacama. Saan laeng a dakkel a fan ni tatangko ti astronomia, aktual a planona ti mapan a mismo idiay Chile ken ti disierto ti Atacama nga addaan iti nalawag a langit ket sigurado a maysa kadagiti kapatgan a destinasion. Isu nga inkeddengmi ti ag-book iti panagpasiar iti astronomia iti kabiitan a panawen ken ikeddengmi ti amin a dadduma pay kalpasanna. Iti simmaganad a sumagmamano nga aldaw kinasaritak ni nanangko ken ti tallo a kakabsatko, a nakatulong unay iti diak pannakarikna iti kasta nga adayo. Ket imbaga manen ti amin kaniak nga okey laeng, uray ania ti ikeddengko. Inted kaniak ni adingko ti makatulong a tip tapno masubok no ti panagdaliasat ket mariknak nga umiso wenno di umiso. Dayta ti eksakto nga inaramidmi ket naamirisko a nasayaat dayta para kaniak ken maigiddato iti dayta mabalinko ti agladingit ken mangpanunot ken ni tatangko ken ti dadduma pay a kameng ti pamiliak ken apresiarenko met dagiti banag a makita ken mapasaranmi ditoy. Ket ngarud agtultuloytayo iti agdama. Kasta met para ken ni tatangko; gapu ta adda isuna nga agyaman iti kinapudno nga addakami ditoy a pulos, yantangay insuronak nga agbiahe manipud kinaubingko. Ket ngarud saan met a direkta a naala ni Sebastian kenkuana, ta siak met ti nangimpektar kenkuana iti dayta.

Isu a yantangay inkeddengmi ti agbiahe iti agdama, umay manen ti normal a report ti panagbiahe. Ti San Pedro de Atacama ket bassit unay a lugar a talaga nga agnanaed ti amin manipud iti turismo. Iti kangrunaan a kalsada, a maysa a pedestrian zone, sumurot ti maysa a tour operator iti sabali, a masinga laeng dagiti restawran ken souvenir shops. Ngem komportable unay ti riknami sadiay - dagiti natapok a kalsada ken pitak a balay ket addaan iti naisangsangayan a kinapintas ken ti San Pedro de Atacama ket no dadduma maibilang a kataltalged a lugar iti Abagatan nga America. Uray dagiti adu nga aso iti kalsada ket saan a makaulep iti daytoy a positibo nga impresion (siuulimek met nga ibagada ti "San Perro de Atacama"; perro = aso). Nupay kasta, nangina met unay ti lugar - saan laeng a nagbayadkami iti nasurok a 300€ iti kada tao para iti 6 a panagpasiar, aksidente met a gimmatangkami iti maysa a pakete ti tisyu iti dandani 10€ (impagarupko a kinunana a 900 a pisos, nga impagarupko a nababbaba laeng a 1 € plausible, ngem nagbalin a 9000 pesos). Manipud iti panangmatmatmi, naan-anay a maikari dagiti panagpasiar. Kas nailadawan iti ngato, nangrugikami iti panagpasiar a mangmatmatmat kadagiti bituen. Gapu iti daytoy nagmanehokami a rimmuar iti siudad, a sadiay ti maysa nga astronomo ti immuna nga impakitana kadakami ti sumagmamano a konstelasion babaen ti mata. Kalpasanna, impakitana kadakami ti sumagmamano pay a konstelasion ken bituen babaen ti dua a teleskopio a naipasdek. Mangrugiak pay laeng nga agnerbios ta talaga a kayatko a retratuen ti nabituen a tangatang ket nadawat kadakami a saanmi nga iruar dagiti selponmi tapno ad-adda a mairuamkami iti sipnget. Kamaudiananna, nabalinanmi nga inset up ti tripod-ko ken nangala iti sumagmamano a retrato - ngem diakto ibinglay ditoy gapu ta innalami dagitoy para ken ni tatangko.
Kabigatanna, direkta nga inaramidmi ti dua a panagpasiar. Iti agsapa immuna a nagmanehokami iti sumagmamano a petroglyph, a mangirepresentar kadagiti taraken nga animal a kas kadagiti guanaco ken llamas, ngem kasta met dagiti sunggo ken buaya, kas pagarigan, nga awan ditoy ken pagaammo laeng manipud iti panagdaliasat iti dayta a tiempo. Iti petroglyphs adda met pammigat nga insagana ti drayber ken giya nga addaan iti naimas a baguette, scrambled eggs ken abokado. Kalpasan dayta nagmanehokami a napan idiay Rainbow Valley (Valle de Arcoíris) nga ayan dagiti bato a nagduduma ti amin a kolorda, nangnangruna ti nalabaga, berde, nangisit ken puraw. Sadiay napankami iti relaks unay a panagdaliasat, a talaga a tinagiragsakmi. Iti daytoy umuna nga aldaw saan kami nga nagsakay ti kangato a kas kadagiti simmaruno nga aldaw ken addakami iti agarup 3200m. Iti dalan nakitami met dagiti llamas, asno ken guanacos. Ditoy met a naammuanmi a dagiti llama ket naamo a guanaco ken dagiti alpaca ket naamo a vicuña.
Kalpasan ti apagbiit a panaginana iti pagdagusan, nagmanehokami a napan iti Moon Valley (Valle de la Luna) iti malem. Sadiay simmang-atkami iti maysa a bubon ti darat, a pinagbalin a narigat gapu ta bassit laeng ti pannakaatakek ti angkit (suspetsak a gapuanan ti darat ken buli, ta dayta laeng ti atake ti angkitko agingga ita), isu a masapul nga agdardaraskami bassit iti agtalinaed iti grupo. Ngem nabalinanmi met dayta ket tinagiragsakmi ti buya manipud iti dune sakbay nga intuloymi ti nagmaneho ken nagna iti ginget. Medyo makapasiddaaw ti panaglaok dagiti bubon ti darat, pormasion ti asin ken kasla lunar a buya ti daga. Kalpasan dayta innalami ti tour iti "bassit" a view place a nakaidasaran dagiti cocktail ken merienda. Adda met pisco sour-mi ken tinagiragsakmi ti buya. Kamaudiananna napankami iti nangatngato a vantage point a naggapuan ti panagbuyami iti ilelennek ti init iti rabaw ti Valle de la Luna.
Kalpasan daytoy napintas nga aldaw nangrugikami iti sumaganad nga aldaw agarup alas 6 t.b. para iti sumaganad nga ekskursion idiay Piedras Rojas. Ti umuna a nagsardenganmi ket idiay Tropic of Capricorn, a sadiay nakagun-odkami iti naimas a pammigat a kas iti aldaw sakbayna. Kalpasanna, nagmanehokami idiay Piedras Rojas (nalabaga a bato) iti 4000m a kangato. Sadiay nagaramidkami iti ababa a panagdaliasat iti agarup 40 a minuto sadiay ken agsubli, ngem nabannayat unay gapu iti kangato. Maysa a nakaskasdaaw a buya ti daga a nalabaga laeng a bato, nalawag a lagoon ken bulkan, a mayanninaw iti danum, ti agur-uray kadakami sadiay. Nasaksianmi met ti singasing ti panagasawa manipud iti agassawa a taga Brazil iti grupomi, a siraragsak a pinalakpakmi amin kalpasan a naawat dayta. Kalpasanna, nagmanehokami a nangatngato bassit agingga iti 4300m, a sadiay sinarungkaranmi ti dua a lagoon, a napalikmutan manen kadagiti bulkaniko a buya ti daga. Kalpasan ti kasta unay a pannagna iti kangato, panawenen ti pangngaldaw, nga adda kadakami iti sadinoman iti tengnga ti awan. Para iti dayta, nangidasar kadakami ti giyami ken ti draybermi iti ensalada, nateng ken manok ket nagsayaat a tagiragsaken daytoy a pangngaldaw iti nakaparsuaan. Kalpasan daytoy sigud a medio naan-anay a programa iti maysa nga aldaw nagaramidkami iti maysa a maudi a panagsardeng idiay Laguna Chaxa idiay Salar de Atacama. Sadiay a nakitami ti sumagmamano a flamingo a mayanninaw iti danum. Yantangay napudot unay sadiay ken adu ti napadasanmi, saankami a naliday idi nagluaskami manen kalpasan ti agarup 15 a minuto, uray no nagsayaat unay dayta a maudi a panagsardeng.
Kabigatanna nasapsapakami pay a nangrugi ta mapidutkami kano iti nagbaetan ti alas 4:30 ken alas 5:00 ti bigat tapno agmanehokami nga agturong kadagiti geyser ti Tatio. Nasapaka a mapan sadiay iti agsapa ta dayta ti kaaduan nga aktibo dagiti geyser. Dagiti geyser ti Tatio ket addada iti 4300m ti kangatuan a tay-ak ti geyser iti lubong, ti maikatlo a kadakkelan iti lubong ken ti kadakkelan iti akin-abagatan a hemisperio. Nupay kasta, iti daytoy a panawen ket nalamiis unay - idi addakami sadiay ket -6°C. Para iti daytoy gimmatangkami kadagiti nabara nga alpaca a sweater ken iti dagup nga 6 a suson ti kawes, guantes ken sombrero, medyo maibturan dayta, uray no magustuanmi koma dagiti nabara a guantesmi. Nasarakanmi a naan-anay a makapasiddaaw ti geyser field. Nupay awan dagiti partikular a nangato a geyser sadiay, talaga a nabayagen a napaliiwmi ti maysa. Manipud Iceland nairuamkami iti kinapudno a masapul nga urayem ti umiso a kanito no agretratoka, ngem nalaklaka dayta ditoy. Ket nakaskasdaaw unay no kasano a nag-steam ti adu a babassit a geyser ken fumarole iti parbangon. Talaga a nagustuam nga ibturan ti lamiis. Kalpasanna, nagmanehokami a napan iti napintas a vantage point, a sadiay nagmeriendakami manen, ngem iti daytoy a gundaway awan ti scrambled eggs. Pinampanunotmi no mabalin a gapu iti kangato nga awanen ti naprito nga itlog. Ngem uray no awan ti scrambled egg, nagsayaat a tagiragsaken ti pammigat nga addaan iti daytoy a buya. Iti panagsublimi nakitami ti sumagmamano a flamingo ken cacti, ngem simmangpetkami manen idiay San Pedro de Atacama agarup alas 11 t.b., a sadiay nasabatmi ti sumagmamano a turog ket kalpasan ti amin nga impresion nagpatinggakami ti aldaw a nagrelaks.
Kabigatanna ti maudi nga organisado a panagpasiarmi idiay San Pedro de Atacama. Nupay kasta, malem laeng daytoy, isu a makaturogkami iti napapaut bassit ken makagun-odkami iti naimas a sorbetes nga addaan kadagiti makapagagar a raman a naaramid manipud iti nadumaduma a ruot iti disierto sakbay a mangrugi ti panagpasiar. Kalpasanna ti panagpasiar ket inaramid ti giya a ni Hugo ken ti drayber a ni Hugo - gapu ta nakipasetkami idin iti dua a panagpasiar a kaduami ni Hugos idiay Mendoza, nariknami nga addakami iti nasayaat nga ima. Immuna nga impannakami dagiti Hugo kadagiti lagoon ti Céjar ken Piedra, nga adda met iti Salar de Atacama. Bayat a ti Céjar Lagoon ket maysa itan a reserba ti nakaparsuaan, mabalinmo ti aglangoy iti Piedra Lagoon. Wenno nasaysayaat pay, mabalinmo ti ag-drift sadiay, ta nangato unay ti kinaapgadna isu a dika makastrek iti baba. Medyo nalamiis ti danum sadiay iti 10-15°C, ngem naimbag laengen ta saankami a pulos a nangriribuk dayta. I did find it a bit scary to float like that though, nangruna ta narigat unay nga isublin dagiti sakam ken adda maysa a ledge iti lagoon a sadiay kellaat a nauneg unay a dika makaandur. Isu a kaykayatko ti agtalinaed iti patad a lugar ket bay-ak a tulongannak ni Sebastian nga ag-drift bassit. Pinadas met ni Sebastian ti aglangoy bassit, a saan a kasta ti kinalakana gapu iti panaglayag, ket napapaut bassit ti panagyanudna iti naun-uneg a danum. Maysa dayta a makapagagar a kapadasan a saan laeng a nangpanaw kadakami iti adu nga asin iti kudilmi no di ket adda pay sumagmamano a sugat gapu kadagiti natadem ti murdongna a bato; Kiskis ni Sebastian ti luppona ket pinutedko ti sakak iti sumagmamano a daras. Naimbag laengen ta adda plaster ni guide Hugo, a mabalinko nga usaren a mangagas iti sakak kalpasan a mabugguak ti asin. Komportable a relaks kalpasan ti panaglangoy, nagmanehokami nga agturong iti Ojos de Salar (Ing.: Mata ti Salt Pan), dua a dadakkel nga abut a napno iti danum a sadiay saan nga interamente a nalawag no kasano a timmaud dagitoy. Nupay kasta, nasayaat dagitoy a pagretrato, ta adda dagiti napintas nga anniniwan iti danum. Iti ngudo ti panagpasiar nagparadakami iti tengnga ti disierto ket tinagiragsakmi manen dagiti merienda ken pisco sours, nupay iti daytoy a gundaway saankami met a nagkedked ken imminumkami iti tallo a pisco sours ti tunggal maysa. Awan ti mayat a maibelleng dayta iti kamaudiananna...
Kalpasan amin a panagpasiar addaankami iti maudi nga aldaw idiay San Pedro de Atacama, a kayatmi a palag-anen. Kalpasan ti nawaya nga agsapa, nagbulodkami kadagiti mountain bike manipud iti sanikua ket pinanggepmi ti agturong idiay Death Valley iti ruar laeng ti ili. Nupay kasta, saan pay a naluktan manen daytoy sipud idi napasamak ti pandemia, nga intudo met kadakami ti akinkukua iti pagdagusan. Inkeddengmi ti mapan sadiay uray kaskasano ket uray la kitaenmi dayta manipud ruar. Makitami ti sangkabassit nga away; Ti panaglugan kadagiti mountain bike iti rabaw dagiti graba a kalsada ti ad-adda a makapagagar a kapadasan. Idi nakasublikami iti ili nagrelakskami nga addaan iti naimas a baguette ken tubbog iti maysa a nasayaat a French café. Kalpasanna, binusbosmi ti maudi a Chilean pesosmi iti aritos, presko a tubbog ti papaya ken granola bars ta kayatmi ti agtultuloy idiay Bolivia iti sumaganad nga aldaw. Iti malem kayatmi ti maaddaan iti kapadasan nga inrekomendar ni Siu kadakami para iti Chile, nga isu ti panaginum iti Terremoto (Ingles: Ginggined). Daytoy ket inumen a naaramid manipud iti white wine, pineapple ice cream ken grenadine. Isu nga adu ti impalagipna kadakami a Mud Punch ken impagarupmi a medio naimas ken kasta met a saan a marikna ti pannakabartek a kas iti ninamnamami kalpasan ti pakdaar ni Sius.
Iti laksid ni Terremoto inkagumaanmi ti nasapa a maturog ta kayatmi ti agsakay iti bus iti alas 4 ti bigat nga agturong idiay Uyuni idiay Bolivia iti kabigatanna. Dinamagmi iti pagdagusanmi no mabalinda nga organisaren ti taksi para kadakami iti daytoy nasapa nga oras ket kinuna ti makinkukua a nangina unay ti taksi iti daytoy nga oras ken mabalinmi ti magna. Saan a kasta ti kaadayo ti ruta iti agarup 15-20 a minuto ken napagnaanmi dayta idi makadanonkami sadiay. Ngem ta no saan, pulos a dikami magna iti daytoy a tiempo idiay Abagatan nga America gapu kadagiti rason ti kinatalged. Ngem natalged la ketdi ti San Pedro de Atacama isu a saan a parikut daytoy, kas impanamnama kadakami ti makinkukua iti pagdagusanmi. Ket ngarud, iti alas 3:15 t.b., nagnakami kadagiti kalsada ti San Pedro de Atacama ket saankami pay ketdi a nariribukan dagiti aso iti kalsada, isu a sitatalged a nakadanonkami iti estasion ti bus ket nagluaskami nga agturong idiay Bolivia.